Ανάκτηση δεδομένων… Τι είναι αυτό;

Έχετε χάσει τα αρχεία σας από το κινητό, τον υπολογιστή ή κάποια άλλη μονάδα αποθήκευσης, όπως ένα USB stick. Για να επαναφέρετε τα δεδομένα σας, σάς λένε πως πρέπει να κάνετε ανάκτηση δεδομένων.

Τι είναι όμως αυτό; Τι συμβαίνει σε αυτή τη διαδικασία;

Μην πανικοβάλλεστε! Σε αυτόν τον οδηγό θα μάθετε πολύ απλά ποια είναι η διαδικασία ανάκτησης δεδομένων και θα σας λυθούν όλες οι απορίες. Είστε έτοιμοι…;  

Πώς γίνεται η ανάκτηση δεδομένων;

Αφού είδαμε τι σημαίνει ο όρος «ανάκτηση δεδομένων», ας περάσουμε στο τι πραγματικά συμβαίνει πίσω από αυτή τη διαδικασία. Πολλοί φαντάζονται ότι πρόκειται για κάτι απλό: «πατάς ένα κουμπί και όλα επιστρέφουν».

Στην πραγματικότητα όμως, η ανάκτηση δεδομένων είναι μια ιδιαίτερα εξειδικευμένη εργασία. Απαιτεί τεχνικές γνώσεις, ειδικά εργαλεία και – σε ορισμένες περιπτώσεις – ειδικές συνθήκες εργαστηρίου.

Τι είναι πραγματικά η ανάκτηση δεδομένων;

Η ανάκτηση δεδομένων είναι η διαδικασία επαναφοράς αρχείων που έχουν διαγραφεί, χαθεί ή καταστεί μη προσβάσιμα, δηλαδή εσείς οι ίδιοι δεν μπορείτε πλέον να τα ανοίξετε. Μπορεί να αφορά φωτογραφίες, έγγραφα, βίντεο, επαφές, μηνύματα, εφαρμογές ή οποιοδήποτε άλλο αρχείο έχει αποθηκευτεί σε μια συσκευή.

Πιο συγκεκριμένα, η ανάκτηση εφαρμόζεται σε κινητά τηλέφωνα, ανεξαρτήτου εταιρείας ή λογισμικού, υπολογιστές και laptops, εξωτερικούς σκληρούς δίσκους και SSD, USB sticks και κάρτες SD, Servers ή NAS συστήματα. Οι λόγοι της απώλειας μπορεί να είναι πολλοί: μηχανική βλάβη, διαγραφή κατά λάθος, format, πτώση στο νερό, σπασμένη οθόνη, προβλήματα λογισμικού, ακόμα και ιοί.

Τα στάδια της διαδικασίας ανάκτησης δεδομένων

Διάγνωση και αξιολόγηση της βλάβης

Το πρώτο βήμα είναι πάντα μια τεχνική διάγνωση. Οι ειδικοί εξετάζουν το είδος της συσκευής, το είδος της βλάβης, την κατάσταση του μέσου αποθήκευσης, για παράδειγμα αν ο σκληρός «γυρίζει» ή αν το USB αναγνωρίζεται από την μονάδα του υπολογιστή, και το ποια δεδομένα θέλει ο χρήστης. Σε αυτό το στάδιο καθορίζεται αν τα δεδομένα είναι ανακτήσιμα και – αν ναι – με ποιον τρόπο.

Τρόποι ανάκτησης δεδομένων

Λογική ανάκτηση (software recovery)

Αν η βλάβη είναι «λογική», δηλαδή η συσκευή λειτουργεί αλλά τα δεδομένα δεν εμφανίζονται, τότε γίνεται ανάκτηση μέσω ειδικού λογισμικού.

Τέτοιες περιπτώσεις είναι η διαγραφή αρχείων, ένα format, κάποιο κατεστραμμένο λειτουργικό ή μια αδυναμία πρόσβασης σε φάκελο. Συχνά, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν ανοίγει ο υπολογιστής ή το κινητό, η μνήμη εξακολουθεί να μπορεί να διαβαστεί.

Μηχανική ανάκτηση (hardware recovery)

Εδώ τα πράγματα γίνονται πιο εξειδικευμένα. Σε περιπτώσεις όπου ο δίσκος έχει μηχανική βλάβη (π.χ. χτυπημένο head, motor failure, φθορά) απαιτείται εργαστήριο με καθαρό θάλαμο (clean room).

Το clean room είναι ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος εργαστηρίου όπου ο αέρας είναι πάρα πολύ καθαρός, χωρίς σκόνη, μικροσωματίδια ή υγρασία. Χρησιμοποιείται στις πιο δύσκολες εργασίες ανάκτησης δεδομένων, κυρίως όταν πρέπει να ανοιχτεί ένας σκληρός δίσκος.

Χρησιμοποιείται, γιατί οι σκληροί δίσκοι είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι εσωτερικά. Οι πλάκες τους (εκεί όπου αποθηκεύονται τα δεδομένα) μπορούν να γρατζουνιστούν ή να χαλάσουν ακόμα και από μία μικροσκοπική σκόνη. Αν ανοίξει ένας δίσκος σε κανονικό δωμάτιο, η πιθανότητα ζημιάς είναι τεράστια.

Ειδικοί τεχνικοί, λοιπόν, ανοίγουν τον δίσκο – κάτι που δεν πρέπει ποτέ να γίνεται στο σπίτι – και χρησιμοποιούν εξοπλισμό που επιτρέπει την ανάγνωση των δεδομένων απευθείας από τις πλάκες του δίσκου.

Ανάκτηση από κινητά με κατεστραμμένη μητρική

Στα σύγχρονα κινητά, τα δεδομένα είναι κολλημένα στη μητρική (NAND chip). Αν η συσκευή δεν ανοίγει, τότε οι τεχνικοί συχνά καταφεύγουν στην ααφαίρεσητην μνήμης και ανάγνωσή της απευθείας), ή σε microsoldering, δηλαδή σε επιδιόρθωση συγκεκριμένων κυκλωμάτων.  Αυτές είναι υψηλά εξειδικευμένες διαδικασίες.

Πόσο κοστίζει η ανάκτηση δεδομένων;

Το κόστος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τύπο της συσκευής, το είδος της βλάβης και το πόσο δύσκολη είναι η ανάκτηση. Άλλη τιμή έχει η ανάκτηση από κινητό, άλλη από υπολογιστή ή laptop, ή αντίστοιχα από εξωτερικό σκληρό δίσκο ή USB sticks και κάρτες μνήμης.

Το κόστος επηρεάζεται από το είδος της ζημιάς – λογική ή μηχανική, τον χρόνο που απαιτείται, την ποσότητα των δεδομένων, τον τύπο της συσκευής (SSD, HDD, κινητό κ.λπ.), αν υπάρχει ανάγκη για clean room και τι εξειδίκευση απαιτείται (π.χ. microsoldering). Όσο πιο περίπλοκη η διαδικασία, τόσο πιο υψηλό είναι το κόστος. Μιλήστε με ειδικούς που αναλαμβάνουν να κάνουν ανάκτηση δεδομένων και μάθετε περισσότερα.

Πώς να αποφύγετε την απώλεια δεδομένων στο μέλλον

Η καλύτερη λύση είναι πάντα η πρόληψη. Για να μην βρεθείτε ξανά στην ίδια κατάσταση κάντε τακτικά αντίγραφα ασφαλείας (backup) – σε cloud, εξωτερικό δίσκο ή και τα δύο. Μην αγνοείτε παράξενους θορύβους από τον δίσκο σας!

Επίσης αποφύγετε να τραβάτε καλώδια USB απότομα και να κάνετε πάντα ασφαλή κατάργηση. Προστατέψτε το κινητό με θήκη και tempered glass. Μην εγκαθιστάτε ύποπτες εφαρμογές, ενώ με μία καλή ρουτίνα backup, η ανάκτηση ίσως να μη σας χρειαστεί ποτέ.

Η ανάκτηση δεδομένων μπορεί πραγματικά να σας σώσει!

Η ανάκτηση δεδομένων μπορεί να σας σώσει από σοβαρές απώλειες, όπως αγαπημένες φωτογραφίες, αλλά και σημαντικά έγγραφα ή αρχεία εργασίας. Παρόλο που είναι μια τεχνικά απαιτητική διαδικασία, στις περισσότερες περιπτώσεις τα δεδομένα μπορούν να σωθούν. Το σημαντικό είναι να παραμείνετε ψύχραιμοι, να αποφύγετε αυτοσχέδιες λύσεις όταν η βλάβη είναι σοβαρή, και – φυσικά – να φροντίζετε να έχετε πάντα ένα αξιόπιστο backup.